Toguna
„Toguna” to najnowszy projekt Pawła Althamera realizowany na Targówku (po m.in. akcji „Bródno 2000”, parkowym „Raju” , rzeźbie „Abram i Buruś”, fontannie „Sylwii” wykonanej z Grupą Nowilipie, białym placu zabaw dla dzieci czy też aranżacji klatki schodowej „Staircase”). Realizacja ta związana jest z fascynacją artysty kulturą Dogonów, afrykańskiego ludu zamieszkującego południowo-środkowe Mali w Afryce Zachodniej. Althamer odbył swoją pierwszą podróż, do Kraju Dogonów (Bandiagara) w 1991 roku, uznając że doświadczenie to „obudziło i zmieniło jego świadomość”. Dogonowie twierdzą że pochodzą z kosmosu, lądując wiele tysięcy lat temu nad jeziorem Debo w galaktycznej arce, wśród wielkiego huku i płomieni. Lud ten słynie ze szczegółowej wiedzy astronomicznej. Jedna z hipotez głosi, że znali dokładne pozycje planet z układu Syriusza, skąd to mają pochodzić, na kilka wieków zanim odkryli je Europejczycy. Istotną rolę pełni u Dogonów sztuka – to za sprawą magicznych umiejętności artystów Wszechświat utrzymywany jest przy życiu. Raz na 60 lat w dogońskich wioskach odbywa się Sigui, ośmioletni obrządek „odnowy Kosmosu”. Centralną rolę podczas obrzędu pełni Matka Masek – kilkumetrowa drewniana struktura wykonywana, za każdym razem na nowo, przez plemiennego rzeźbiarza. Kolejna ceremonia Sigui rozpocznie się w 2027 roku.
Paweł Althamer wielokrotnie podejmował w swoich projektach wątki szamańskie, jak i kultywował wątek Przybysza-Astronauty. Podczas swojej drugiej podroży do Dogonów w 2009 roku, tym razem w towarzystwie kilkorga mieszkańców Bródna - „Złotych Ludzi”, artysta poznał rzeźbiarza Youssufa Darę. Postanowił zaprosić go do Warszawy ze specjalną misją – wzniesienia „społecznej architektury” w oparciu o afrykańską tradycję. Istotnym miejscem dla ludów dogońskich jest bowiem toguna – drewniana wiata o grubym dachu, oparta na rzeźbionych kolumnach, miejsce spotkań i narad mieszkańców wioski. Toguna, która powstaje przy Parku Bródnowskim, jest nie tylko potencjalnym miejscem społecznej integracji, ale pełnić też ma prozaiczną funkcję przystanku autobusowego. Integralną częścią nowego bródnowskiego projektu Althamera jest także kolejna podróż – pielgrzymka artysty i jego przyjaciół do Mali, skąd powrócili oni w towarzystwie dogońskiego rzeźbiarza. Youssouf Dara – autor bródnowskiej toguny jest Przybyszem, posłańcem z innego świata, lądującym na Bródnie, niemal jak w wierzeniach dogońskich, na pokładzie kosmicznego statku wśród afrykańskiej sawanny. Althamer konkludował jednak w wywiadzie z marca 2011 roku: Gdziekolwiek się znajdujemy nie ma powodu do paniki. Rzeczywiście jesteśmy przybyszami, ale jednocześnie nigdy nie opuściliśmy własnego domu. Jedyna podróż jaką masz do odbycia to wyprawa do środka. A uściślając – jest to nawet możliwość wyrzeczenia się jakichkolwiek podróży. Najważniejsze jest odkrycie, że jesteś dokładnie w tym miejscu w którym masz być.
(Sebastian Cichocki)
zdjęcia: polaroidy z pierwszej wizyty Pawła Althamera u Dogonów w 1991 roku,
dzięki uprzejmości Fundacji Galerii Foksal
dokumentacja modelu Toguny: Bartosz Stawiarski
Park Rzeźby
Park Rzeźby na osiedlu Bródno w dzielnicy Targówek jest unikalnym w Polsce przykładem inicjatywy lokalnej, wspierającej rozwój sztuki w przestrzeni publicznej. Projekt ten odnosi się do doświadczeń z projektami artystycznymi poza przestrzenią galeryjną i muzealną, najczęściej w odniesieniu do tematyki społecznej, powstałych we oparciu o współpracę z mieszkańcami. Każda z prac prezentowanych w Parku Bródnowskim ma odmienny charakter, inna jest jej trwałość oraz poziom „funkcjonalności”. W 2011 roku można w Parku oglądać prace: Pawła Althamera, Olafura Eliassona, Grupy Nowolipie, Susan Philipsz, Katarzyny Przezwańskiej, Moniki Sosnowskiej oraz Rirkrita Tirivanijii.
| Paweł Althamer
|
|
 |
Grupa Nowolipiepraca: Sylwia, 2010 Grupa Nowolipie działa przy Państwowym Ognisku Artystycznym na ulicy Nowolipki na warszawskiej Woli od ponad 14 lat. Większość należących do niej osób to chorzy na stwardnienie rozsiane, dla których ceramiczne warsztaty są formą rehabilitacji i terapii. Paweł Althamer prowadzi z Grupą Nowolipie cotygodniowe zajęcia od ponad 14 lat. |
|
 |
Rirkrit Tiravanijapraca: Przewrócony domek herbaciany z ekspresem do kawy, 2005 Urodzony w 1962 roku tajski artysta Rirkrit Tiravanija należy do tych twórców, którzy unikają produkowania – ich zdaniem – niepotrzebnych wytworów materialnych, których współczesne społeczeństwa i tak mają zbyt wiele. Dlatego działania Tiravaniji skupiają się na kreowaniu sytuacji, współdziałaniu z grupą, tworzeniu okazji do przełamywania barier społecznych, nawiązywania kontaktów, zbliżania się do siebie. W ten sposób Tiravanija skupia uwagę odbiorców na społecznej roli artysty, stawia pytanie, kim jest artysta w dzisiejszym społeczeństwie. Projekty Tiravaniji realizowane były w najbardziej prestiżowych instytucjach i na najbardziej prestiżowych wystawach – Biennale Sztuki w Wenecji, Biennale Sztuki w Sao Paulo itp. W 2004 otrzymał nagrodę Hugo Bossa przyznawaną przez Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. |
|
 |
Monika Sosnowskapraca Krata, 2009 Artystka pracuje z przestrzenią i architekturą, tworzy instalacje architektoniczno-malarskie. Urodzona w 1972 roku w Rykach, mieszka na Targówku. W latach 1992-93 studiowała w Schola Posnaniensis (Prywatna Akademia Sztuki), w latach 1993-98 na Wydziale Malarstwa poznańskiej ASP oraz w latach 1999-2000 w Rijksakademie van Beeldende Kunsten w Amste ylei (Szwajcaria) prestiżową nagrodą Baloise Art Prize, w tym samym roku otrzymała Paszport Polityki w dziedzinie plastyki. Jako pierwsza polska artystka sztuk plastycznych miała wystawę w nowojorskim Museum of Modern Art i w muzeum Schaulager w Bazylei. W 2007 roku reprezentowała Polskę na Biennale Sztuki w Wenecji. | |
 |
Olafur Eliassonpraca: Kalejdoskop, 2005 Olafur Eliasson, urodzony w 1967 roku w Kopenhadze, z pochodzenia Islandczyk, jest jednym z najbardziej znanych na świecie żyjących artystów. Jest absolwentem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Kopenhadze (1989-1995). Pracuje i mieszka w Kopenhadze i Berlinie. Jednym z najbardziej znanych projektów Eliassona był "The Weather Project" zrealizowany w londyńskim Tate Modern (2003) - gigantyczne słońce stworzone z systemu kilkuset żółtych lamp oraz luster. W tym samym roku reprezentował Danię na Biennale w Wenecji. Jedną z jego ostatnich monumentalnych realizacji były cztery wodospady zainstalowane na nowojorskiej East River - "The New York City Waterfalls", które stanowiły wielką letnią atrakcję turystyczną. |
|
 |
Susan Philipszpraca: Nie jesteś sam, 2010 Susan Philipsz urodziła się w 1965 roku w Glasgow, w Szkocji; obecnie mieszka i pracuje w Berlinie. Zajmuje się przede wszystkim dźwiękiem, emisją głosu ludzkiego i jego relacjami z przestrzenią architektoniczną. Niezwykle istotny jest dla niej również emocjonalny i psychologiczny wpływ muzyki na odbiorców. Instalacje dźwiękowe Susan Philipsz realizowane są często poza galeriami i muzeami, w odniesieniu do różnych elementów architektury: mostów, ruin, przejść podziemnych, parków miejskich i cmentarzy. Jej prace prezentowano na wielu prestiżowych wystawach międzynarodowych, m.in. Manifesta 3 w Ljubljanie (2000) i 4. Biennale Sztuki w Berlinie (2006). W 2010 roku nominowana została do Nagrody Turnera, jednej z najważniejszych nagród artystycznych na świecie. |
|
 |
Katarzyna Przezwańskaprace rozmieszczone w różnych częściach Parku Rzeźby: Bez tytułu, 2010 Katarzyna Przezwańska, rocznik 1984, urodzona w Warszawie gdzie pracuje i mieszka, ukończyła studia na Wydziale Malarstwa warszawskiej ASP. Przezwańska zainteresowana jest modernizmem i odwołuje się do modernistycznych utopii i awangardowych ruchów początku XX wieku. Istotną kwestią w jej twórczości jest kolor i jego percepcja w odniesieniu do właściwości przestrzennych architektury. Projekty Przezwańskiej przybierają formę abstrakcyjnych trójwymiarowych obrazów, w których posługuje się cytatami kolorystycznymi czerpanymi z najbliższego miejskiego otoczenia. |
|
 |
Youssouf Darapraca: Toguna, 2011 Youssouf Dara urodził się w 1978 roku w wiosce Koundou w Mali. Pochodzi z plemienia Dogonów. Syn Domo i Yassigué Poudiougo, ma dwójkę dzieci. W rodzinnej wiosce Koundou prowadzi pracownię i galerię rzeźb z drewna. W swojej twórczości rzeźbiarskiej używa zarówno form klasycznych, nawiązując do symboliki wierzeń Dogonów, jak i ekspresyjnych – wykorzystujących naturalne ukształtowania drzew i innych elementów natury. |
Park Rzeźby na Bródnie, zainaugurowany w czerwcu 2009 roku, pomyślany został jako projekt długofalowy, angażujący artystów, mieszkańców dzielnicy, urzędników samorządu i instytucję sztuki czyli Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Bardzo szybko stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych w tej części Europy przestrzeni dla sztuki publicznej.
Park ten, zlokalizowany na osiedlu Bródno w dzielnicy Targówek, rzadko odwiedzanej dotąd przez turystów i miłośników sztuki, jest unikalnym przykładem inicjatywy lokalnej. Odnosi się do różnych tradycji sztuki funkcjonującej poza przestrzenią galeryjną i muzealną. Za jego pomocą testowana jest formuła „rzeźby społecznej” i rzeźby w przestrzeni publicznej w ogóle. Każda z prac prezentowanych w Parku Bródnowskim ma odmienny charakter, inna jest jej trwałość, stylistyka, jak i poziom „funkcjonalności”.
Miejsce: Wszystkie prace instalowane są na terenie Parku Bródnowskiego – to 25 hektarów zieleni pomiędzy ulicami Kondratowicza, Chodecką, Wyszogrodzką oraz ciągiem pieszym będącym przedłużeniem ulicy Łabiszyńskiej. Park, wraz z trzema akwenami, wzniesieniami terenu i roślinnością, został zaprojektowany na terenie dawnych upraw rolnych i ogrodniczych przez inżynier Stefanię Traczyńską w latach 1976-1978.
Organizatorzy: Głównym inicjatorem Parku Rzeźby są władze Dzielnicy Targówek, które zaprosiły do współpracy mieszkającego na Bródnie artystę Pawła Althamera. Do pracy nad projektem włączyło się Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – założone w 2005 roku, jedno z najmłodszych europejskich muzeów, którego budynek zostanie wzniesiony na Placu Defilad.
Ramy czasowe: Park Rzeźby na Bródnie został otwarty w czerwcu 2009 roku. Jest to program wieloletni, angażujący kolejnych artystów, mieszkańców oraz instytucje. Każdego roku w parku instalowane są kolejne prace artystów. Nie wszystkie z nich mają charakter trwały, w ramach programu realizowane są również jednorazowe akcje i zdarzenia.
organizacja:
Urząd Dzielnicy Targówek m. st. Warszawy – www.targowek.waw.pl
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie – www.artmuseum.pl
kurator (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie):
Sebastian Cichocki
produkcja (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie):
Katarzyna Karwańska
produkcja (Urząd Dzielnicy Targówek m. st. Warszawy):
Liliana Sakowska
identyfikacja wizualna projektu:
Ariane Spanier
projekty graficzne, projekt i wykonanie strony:
Noviki.net
JAK DOJECHAĆ?
Do Parku Rzeźby na Bródnie można dostać się z centrum miasta autobusem numer 127 spod Dworca Centralnego (przystanek: Park Bródnowski).
Czas podróży: ok. 35 minut.
